W codziennym życiu bardzo często posługujemy się pojęciami takimi jak mania czy depresja, często nie zdając sobie sprawy, że te dwa, jakże skrajne stany, mogą łączyć się w jeden, który zwie się chorobą dwubiegunową. Choć jest to dość często występujący rodzaj zaburzeń psychicznych, wpływający negatywnie na każdą sferę życia chorego, to nadal wielu ludzi nie wie czym jest ta choroba, w jaki sposób się objawia i w jaki sposób leczy. A wiedza ta jest bardzo istotna, gdyż wczesne rozpoznanie oraz właściwe leczenie są w stanie zapewnić powrót do zdrowia i normalnego funkcjonowania.
Żyjemy w ciągłym biegu. Coraz więcej obowiązków i coraz mniej czasu na odpoczynek, realizację pasji, czas spędzany z rodziną i bliskimi. W pracy spędzamy niemal cały dzień, wracamy tak zmęczeni, że często nie mamy już sił na zajmowanie się innymi sprawami. Z jednej strony brakuje nam chęci do życia, stajemy się przygnębieni i coraz bardziej przybici. Nie możemy spać, tracimy energię, czujemy strach i żal do wszystkiego wokół. Jednak zaraz potem zdajemy sobie sprawę z tego, że mamy tak dobrą pracę, osiągamy kolejne awanse, stać nas na każdą zachciankę i wyjazd na wczasy dwa razy w roku, na co nie mogą sobie pozwolić nasi sąsiedzi. Jesteśmy dumni ze swoich sukcesów i ogarnia nas ogromna radość z tego, co osiągnęliśmy. Taki schemat i stan zdrowia psychicznego- choć przedstawiony w dużym skrócie i uproszczeniu- doskonale wpisuje się w przebieg choroby afektywnej dwubiegunowej.
Choroba dwubiegunowa – czym dokładnie jest?
Choroba dwubiegunowa występuje pod kilkoma nazwami, takimi jak choroba afektywna dwubiegunowa, dwubiegunowość, zaburzenie maniakalno-depresyjne, cyklofrenia lub w skrócie CHAD. Charakteryzuje się przewlekłymi i nawracającymi zaburzeniami oraz wahaniami nastroju, od stanów depresyjnych po maniakalne, tzw. epizodami depresji i manii- tym I dwubiegunowości bądź depresji i hipomanii, czyli manii o mniejszym nasileniu- typ II dwubiegunowości . Ich forma i częstotliwość jest kwestią indywidualną każdego chorego, niemniej te nienaturalne zmiany nastroju negatywnie wpływają na wszystkie obszary życia codziennego, zarówno osobistego, jak i zawodowego a nawet dezorganizują życie nie tylko chorego, lecz i jego bliskich. Pomiędzy epizodami następuje etap remisji, a więc okres stosunkowo normalnego funkcjonowania bez objawów lub z niewielkim ich nasileniem.
Przyczyny choroby dwubiegunowej
Mówiąc o przyczynach choroby afektywnej dwubiegunowej bierze się pod uwagę wiele czynników, takich jak biologiczne- uwarunkowania genetyczne, psychologiczne, społeczne czy środowiskowe. Mogą to być zarówno uwarunkowania genetyczne, zaburzenia neurologiczne, stresujące sytuacje życiowe a nawet brak unormowania rytmu dnia i nocy. Najczęściej kilka przyczyn różnego rodzaju nakłada się na siebie i potęgując przebieg choroby.
Jakie są objawy choroby dwubiegunowej?
W trakcie choroby dwubiegunowej choremu towarzyszą cykliczne zaburzenia nastroju o zróżnicowanej formie i natężeniu. Są to epizody depresji, manii bądź hipomanii lub epizody mieszane, pomiędzy nimi zaś występuje remisja. Oczywiście objawy w poszczególnych epizodach mniej lub bardziej różnią się od siebie.
I tak w epizodzie depresji jest to: obniżony nastrój, brak energii życiowej, znaczne przygnębienie, poczucie beznadziei, zaniżona samoocena, zaburzenia snu, brak koncentracji i apetytu oraz spowolnienie myślowe. Epizod manii charakteryzuje się objawami całkowicie przeciwnymi do tych wymienionych powyżej, a więc u chorego następuje znaczna poprawa nastroju, nadmierne poczucie radości, nadpobudliwość, euforia, wzrost aktywności psychoruchowej, zawyżona samoocena, ale także powoduje to brak racjonalnego myślenia i poczucie wszechmocy, co prowadzi do pochopnych i ryzykownych decyzji oraz zachowań. Epizod hipomanii to objawy podobne do tych występujących podczas manii, jednak o znacznie mniejszym nasileniu i krótsze w trwaniu a jednocześnie chory zachowuje wobec siebie krytycyzm i jest w stanie kontrolować swoje zachowania. Epizod mieszany to natomiast stan, w którym występują jednocześnie wszystkie wymienione wyżej objawy- nastrój osoby chorej może zmieniać się co chwilę w ciągu dnia. Remisja to moment wolny od objawów lub gdy występują, lecz w znacznie mniejszym stopniu- niekiedy moment ten trwa dłużej, w innym przypadku krócej, w zależności od stopnia nasilenia choroby i indywidualnych predyspozycji chorego.
Choroba dwubiegunowa – diagnoza i leczenie
Diagnozowanie choroby dwubiegunowej nie należy do najłatwiejszych. Po pierwsze dlatego, że manię zwykle nie utożsamiamy ze stanem chorobowym lecz jej objawy przypisujemy osobliwości chorego, zaś stany depresyjne często lekceważymy. Po drugie, osoba chora bardzo rzadko sama decyduje się na wizytę u specjalisty. Dlatego tak istotna jest świadomość osób trzecich w temacie tej choroby, by można było odpowiednio wcześnie interweniować i pomóc swoim bliskim.
Istnieje kilka sposobów leczenia dwubiegunowości, takich jak farmakoterapia- czyli leczenie odpowiednio dobranymi do objawów lekami, psychoedukacja- polegająca na rozpoznawaniu sygnałów nawrotu choroby oraz świadomość jak największej ilości informacji na jej temat oraz psychoterapia – a więc właściwe wsparcie i pomoc w radzeniu sobie z poszczególnymi problemami. Pomoc psychologiczna bądź psychiatryczna obejmuje wszelkiego rodzaju terapie, dzięki którym pacjent zarówno uczy się kontrolować swoje zachowania, jak również poznaje metody radzenia sobie w poszczególnych sytuacjach.
Szybka reakcja oraz właściwe wsparcie ze strony bliskich oraz specjalistów sprawiają, że choć leczenie dwubiegunowości może być długotrwałe, to jego efekty są na tyle satysfakcjonujące i skuteczne, że możliwy jest powrót do normalnego i satysfakcjonującego życia.
