Stawianie granic w relacjach może być jednym z najtrudniejszych wyzwań, z którymi spotykamy się w naszym życiu. Często boimy się, że ustanowienie granic może zaszkodzić relacji, a nasze potrzeby zostaną zignorowane lub odrzucone przez innych. Z drugiej strony brak ich wyznaczenia może prowadzić do poważnych problemów, takich jak nadużywanie, manipulacja i poczucie braku szacunku zarówno w naszych związkach, jak i zwykłych kontaktach społecznych. Co więc zrobić, by nie ucierpiała żadna ze stron i by nie utracić jakości relacji, a jedynie stale ją wzmacniać? Oto kilka cennych podpowiedzi.
Na początek jednak kilka słów o tym, czym są granice w relacjach interpersonalnych i psychologii. Granice w relacjach interpersonalnych odnoszą się do różnych aspektów, które wyróżniają daną jednostkę od innych ludzi. Z jednej strony są to cechy, które definiują tożsamość danej osoby, z drugiej zaś to preferencje, które wpływają na interakcje z otoczeniem, niezależnie od tego, czy są one świadome czy nie. Tak rozumiane granice określają zasady, których należy przestrzegać, aby zachować odpowiednią relację z innymi ludźmi, na przykład ich prywatność i granice przestrzenne. Jednak w odróżnieniu do granic fizycznych, które są namacalne i mierzalne, te w ujęciu psychologicznym nie zawsze są jednolite i sztywne. Stąd też wiele osób ma trudności z określeniem i postawieniem własnych granic w kontaktach z drugim człowiekiem.
Dlaczego stawianie granic w relacjach jest takie trudne?
Stawianie granic wymaga od nas pewności siebie i odpowiedniego podejścia do własnych potrzeb. Jeśli czujemy się niepewnie lub nie wiemy, czego chcemy, trudno będzie nam określić, gdzie powinna znajdować się granica. Warto zastanowić się, co jest dla nas ważne i jakie są nasze granice, zanim zaczniemy wyznaczać je innym.
Kolejnym powodem, dla którego stawianie granic jest trudne, jest to, że nie chcemy zranić innych ludzi. Często boimy się, że wyznaczenie granicy spowoduje, że druga osoba poczuje się zraniona, odrzucona lub zignorowana. Jednakże powinniśmy pamiętać, że nie jesteśmy odpowiedzialni za uczucia innych ludzi i że powinniśmy przede wszystkim skupić się na tym, co jest ważne dla nas samych. Możemy wyznaczyć swoje granice w sposób empatyczny i szanujący, ale nie powinniśmy rezygnować z nich tylko dlatego, że obawiamy się zranienia innych.
Wreszcie stawianie granic może być trudne, ponieważ wymaga to od nas ciągłej pracy i konsekwencji. Wyznaczenie granicy raz nie oznacza, że zawsze będzie ona przestrzegana. Musimy pozostać konsekwentni w naszych granicach i pamiętać, że są one ważne dla naszego zdrowia psychicznego i emocjonalnego.
Jak stawiać granice w relacjach z ludźmi?
Aby odpowiednio dbać o zdrowie psychiczne, warto ustalić swoje standardy i granice. Pierwszym krokiem jest przeanalizowanie, co jest dla nas wartościowe i czego nie jesteśmy w stanie tolerować. Następnie ważne jest, aby zakomunikować nasze granice innym ludziom, poprzez proste wyrażenie swojego stanowiska w sytuacji, w której ktoś próbuje nas zmusić do czegoś, co przekracza nasze granice. Jeśli bowiem ich nie uzewnętrznimy, to nikt z otoczenia nie będzie zdawał sobie z nich sprawy i nie będzie wiedział, jak ma postępować, by ich nie przekroczyć.
Gdy uda nam się określić i zakomunikować osobom, z którymi pozostajemy w relacji, swoje granice, kolejnym krokiem jest ich ciągłe wzmacnianie. Należy pamiętać bowiem, że ludzie byli przyzwyczajeni do pewnych standardów i mogą poczuć się zdezorientowani w sytuacji, gdy nagle czegoś im odmówimy. Ponadto należy dać im trochę czasu, by przywykli do tych zmian. Warto pamiętać przy tym, że nie jesteśmy odpowiedzialni za reakcje innych ludzi na nasze granice. Naszym priorytetem jest dbanie o swoje zdrowie, a jeśli to oznacza, że musimy powiedzieć „nie”, to powinniśmy to zrobić.
Pamiętaj o tych zasadach, by stawiać skuteczne granice
Poniżej przedstawiamy kluczowe zasady, dzięki którym stawianie granic nie będzie tylko pustą i nic nieznaczącą teorią, a przeobrazi się w praktykę i będzie funkcjonować w naszym życiu, przynosząc wymierne korzyści w relacjach z ludźmi, którzy nas otaczają.
Stawiaj swoje dobro i swoje wartości na pierwszym miejscu
Należy przede wszystkim ustalić swoją hierarchię wartości i według niej postępować. Trzeba też chronić tego, co jest dla nas istotne. Jeśli naprawdę cenimy swoje wartości, to pragnienie staje się silniejsze niż potrzeba życia zgodnie z opiniami i preferencjami innych osób. Ważne także, aby docenić samego siebie. Często jest to trudne, zwłaszcza jeśli mamy niską samoocenę, ale bez tego ciężko traktować siebie z miłością i szacunkiem, a co dopiero wymagać tego od innych.
Wyciągaj konsekwencje, gdy ktoś przekracza Twoje granice
Gdy ktoś przekracza nasze granice, musimy zachować konsekwencję i działać zgodnie z naszymi postanowieniami – na przykład, jeśli przyjaciółka w Twoim towarzystwie po raz kolejny komentuje styl ubieranie Waszej wspólnej znajomej, zakomunikuj jej, że nie chcesz poruszać więcej tego tematu. Jeśli mimo tego będzie kontynuować temat, wyciągnij konsekwencje i podejmij jakiś konkretny krok, chociażby kończąc spotkanie. Ważne więc, by za naszymi słowami szły czyny, gdy ktoś przekroczy naszą granicę.
Wydawaj jasne komunikaty
Kiedy ktoś przekroczy nasze granice ważne, aby mu to w czytelny sposób zakomunikować, Na przykład, jeśli Twoi rodzice częstują wnuki słodyczami, choć doskonale wiedzą, że ograniczasz ich spożycie do minimum, to przy najbliższej możliwej okazji – będąc na osobności, nie przy dzieciach – wyjaśnij, co konkretnie Ci się nie podoba i jak się czujesz podczas takiej sytuacji. Dzięki temu osoba ta będzie wiedziała, jakie zachowanie było nieodpowiednie i będzie w stanie go poprawić w przyszłości. W ten sposób utrzymujemy nasze granice i zwiększamy poczucie kontroli nad naszym życiem.
Poproś o pomoc specjalistę
Widzimy więc, że z jednej strony granice w relacjach z ludźmi są niezwykle ważne, z drugiej zaś bardzo trudne do wyrażenia i egzekwowania. Bojąc się, że zranimy innych, tak naprawdę największą krzywdę robimy samemu sobie. Jeśli więc chcemy asertywnie wyrażać swoje potrzeby i stawiać granice, a jednak mamy z tym problem, warto skorzystać z pomocy specjalisty. Pracownia Psychorozwoju Kielczyk to poradnia psychologiczna w Warszawie, gdzie w ramach psychoterapii indywidualnej lub grupowej, treningów interpersonalnych, konsultacji czy warsztatów, nauczysz się dbać o swoje granice, dzięki czemu poprawią się Twoje relacje z ludźmi, jak równie ze samym sobą.
Warto pamiętać, że stawianie granic w relacjach to proces, który wymaga czasu i cierpliwości. Musimy nauczyć się, jak wyznaczać swoje granice i jak je egzekwować, ale także jak szanować granice innych. Kiedy wyznaczymy swoje granice, będziemy lepiej rozumieć siebie oraz osiągać większe poczucie satysfakcji i zadowolenia z naszych relacji z drugim człowiekiem.
