Jedzenie to jeden z podstawowych i koniecznych elementów, zapewniający człowiekowi zdrowie i życie. Jednak coraz częściej w obszarze tym dochodzi do pewnych, skrajnych nieprawidłowości. Zaburzenia odżywiania to dość spora grupa jednostek chorobowych, będących zaburzeniami łaknienia na poziomie psychicznym. Najczęściej wymieniane to anoreksja i bulimia, natomiast w rzeczywistości jest ich znacznie więcej i mogą przejawiać się zarówno odmawianiem sobie jedzenia, jak i ciągłemu obżarstwu. Sprawdźmy więc jakie rodzaje zaburzeń odżywiania wyróżniamy, jakie są ich objawy oraz możliwe sposoby leczenia.
Czym są zaburzenia odżywiania i jakie wyróżniamy ich rodzaje
Nagły napad głodu i niepochamowana chęć jedzenia, złe samopoczucie i brak chęci spożycia choćby małej kanapeczki- każdy z nas może mieć do czynienia z takimi objawami i o ile zdarzają się one sporadycznie oraz szybko mijają, są czymś naturalnym. Problem zaczyna pojawiać się wówczas, gdy trwają dłużej i nie możemy sobie z nimi poradzić. Mogą to być bowiem zaburzenia odżywiania.
Zaburzenia odżywiania to nieprawidłowe zachowania żywieniowe oraz zachowania polegające na ciągłej kontroli masy ciała i jej celowej utracie, bądź wręcz przeciwnie- braku tej kontroli i nadmiernym przybieraniu na wadze. Konsekwencją tego jest stopniowe pogarszanie się stanu zdrowia, zarówno fizycznego, jak i psychicznego a co za tym idzie, problemy z normalnym funkcjonowaniem w społeczeństwie.
Występuje wiele rodzajów zaburzeń odżywiania, które sklasyfikowane zostały według kilku klasyfikacji. Do najczęściej występujących zaliczyć możemy:
- jadłowstręt psychiczny (anoreksję);
- żarłoczność psychiczną (bulimię);
- zaburzenie z napadami objadania się;
- zaburzenia odżywiania polegające na unikaniu lub ograniczaniu przyjmowania pokarmów;
- pica (łaknienie spaczone);
- zaburzenie przeżuwania;
- inne i nieokreślone zaburzenia jedzenia i odżywiania się.
Objawy zaburzeń odżywiania- co powinno nas zaniepokoić
Objawy zaburzeń odżywiania będą różnić się od siebie, w zależności od ich rodzaju, jednak to, co je łączy, to przejawianie destrukcyjnych nawyków żywieniowych a także obsesyjne zachowania dotyczące kontroli wagi lub całkowita pobłażliwość wobec tej kwestii. Nie sposób wymienić wszystkich objawów poszczególnych rodzajów zaburzeń odżywiania, dlatego skupmy się jedynie na tych wspólnych, bądź na tych najbardziej charakterystycznych. Najłatwiej rozpoznać anoreksję, bowiem jej głównym wyznacznikiem jest niezwykle niska masa ciała, przy czym pozostałe objawy są zwykle ukrywane przez osobę, której dany problem dotyczy i dlatego są często niedostrzegane przez osoby postronne.
Kolejną wspólną cechą, łączącą większość zaburzeń odżywiania, jest przywiązywanie zbyt dużej uwagi do swojego wyglądu, ciągłe kontrolowanie wagi, postrzeganie siebie w samych negatywach poprzez pryzmat masy ciała. Znaczącym objawem są także nieprawidłowości dotyczące samego spożywania pokarmów- na przykład pochłanianie ogromnych ilości jedzenia bez opamiętania, jedzenie częste i szybkie, spożywanie wyłącznie niezdrowej żywności. Może to być także unikanie wspólnego spożywania posiłków, jedzenie po kryjomu, robienie ogromnych zapasów jedzenia i zacieranie śladów po ich spożyciu. Widocznymi objawami będą także pogorszenie stanu zdrowia oraz znaczny spadek sprawności fizycznej.
Przyczyny pojawienia się zaburzeń odżywiania
Przyczyn powstania zburzeń odżywiania może być bardzo wiele i dotyczyć mogą różnych sfer. Wśród najczęściej wymienianych czynników znajdują się:
- czynniki biologiczno-genetyczne, takie jak występowanie w rodzinie zaburzeń lękowych czy przypadków depresji, nieprawidłowe funkcjonowanie podwzgórza, podniesiony poziom hormonu stresu lub hormonu odpowiedzialnego za uczucie głodu;
- czynniki socjologiczno-kulturowe, takie jak presja środowiska, nacisk kulturowy, panująca moda, otaczanie się ludźmi o jednakowych przekonaniach;
- czynniki psychologiczne, których jest najwięcej, takie jak chociażby perfekcjonizm, niskie poczucie własnej wartości, wygórowana ambicja, lęki przed dorosłością bądź koniecznością podejmowania ważnych decyzji, chęć poczucia niezależności, przeżyte traumy, na przykład molestowanie seksualne w dzieciństwie, chęć zwrócenia większej uwagi na siebie.
Leczenie zaburzeń odżywiania
Zaburzenia jedzenia niosą ze sobą poważne konsekwencje, dlatego konieczne jest wdrożenie odpowiedniej terapii, gwarantujące skuteczne leczenie. Psychoterapia to element niezbędny w procesie leczenia zaburzeń odżywiania. Najczęściej wykorzystywana jest terapia behawioralno-poznawcza, która pomaga znacznie ograniczyć występujące objawy a z czasem pozbyć się zaburzeń. W jej trakcie pacjent uczy się rozpoznawać czynniki, będące zapłonem danego zaburzenia, uczy kontrolować ilości lub sposób spożywanego jedzenia, pomaga rozpoznawać i niwelować niewłaściwe podejście do swojego jedzenia, postrzegania swojego ciała oraz wagi. Terapia niekiedy wspomagana jest leczeniem farmakologicznym, bądź też współpracą z dietetykiem, który pomaga w przygotowaniu odpowiedniej diety. W najtrudniejszych przypadkach, wówczas gdy pacjent wykazuje bardzo niski wskaźnik BMI, jest w złym stanie fizycznym oraz psychicznym, konieczna jest także hospitalizacja.
W żadnym wypadku nie wolno ignorować zaburzeń odżywiania występujących u Ciebie lub bliskich, bowiem nieleczone z czasem się pogłębiają, prowadząc do innych zaburzeń i chorób, a nawet mogą mieć skutek śmiertelny- czy to ze względów żywieniowych, czy też pojawienia się depresji i myśli samobójczych.
