Niskie poczucie własnej wartości – jak podnieść?

Jeśli nie czujemy się dobrze we własnej skórze, nigdy nie będziemy tak naprawdę spełnieni, bowiem tylko „człowiek, który umie żyć w harmonii z samym sobą jest szczęśliwy”. Jednym z istotnych elementów, który wpływa negatywnie na nasz optymizm, jest niskie poczucie własnej wartości. Towarzyszą mu emocje, takie jak smutek, krępacja, brak pewności siebie, nieśmiałość.

Ciągle przyrównujemy się do innych osób i zawsze wypadamy gorzej w tej konfrontacji. Niskie poczucie własnej wartości często kiełkuje już od wczesnych lat dzieciństwa, rozwijając się i rzutując na nasze późniejsze życie. Jeśli należysz do grona osób, których problem ten dotyczy, w niemniejszym artykule przybliżymy temat i podpowiemy, jak zmienić swój stosunek do siebie i w końcu cieszyć się zarówno sobą, jak i życiem.

Poczucie niskiej wartości potrafi bowiem utrudniać życie. Trudno bowiem funkcjonować prawidłowo, gdy ciągle się zamartwiamy, czujemy się bezwartościowo, przyrównujemy do innych osób, nie cieszymy z osiąganych sukcesów, ciągle stawiamy coraz to nowe wymagania. To tak, jakbyśmy biegli przed siebie i sami celowo potykali się o przeszkody. Jest to tym groźniejsze, iż może prowadzić do poważniejszych zaburzeń, jak chociażby nerwica czy depresja.

Czym jest poczucie własnej wartości i jego zaniżenie?

Najprościej rzecz ujmując, poczucie własnej wartości to pewna postawa wobec siebie oraz opinia na swój temat. Jest to stan psychiczny, w którym dokonujemy oceny samego siebie- jak siebie widzimy, co o sobie myślimy, w jakim stopniu doceniamy siebie i swoje umiejętności oraz osiągniecia.

Przyczyny niskiego poczucia własnej wartości

Budowanie poczucia własnej wartości jest pewnym procesem, który zaczyna się bardzo wcześnie, bo już od wczesnego dzieciństwa. Gdy jako małe dzieci często spotykaliśmy się z porównaniami do innych, jak chociażby do rodzeństwa, będąc tymi gorszymi, już wtedy rodziło się w nas poczucie niższej wartości. A wówczas już niedaleka droga do zaniżonej samooceny w dorosłym życiu, bowiem wyrobiliśmy pewną negatywną opinię na swój temat i teraz trudno ją naprawić. Im wcześniej wystąpią takie negatywne doświadczenia dotyczące własnej osoby, tym niższa samoocena i trudniej nad nią pracować.

Do najważniejszych przyczyn  zaniżonej własnej wartości zaliczyć możemy przede wszystkim:

  • nieodpowiednie traktowanie swoich dzieci przez rodziców- ciągle karcenie, kary, zaniedbywanie, przemoc- sprawiają, iż dziecko nie czuje się wystarczająco dobre, by być kochane i poważane przez swoich rodziców. To także niewystarczająca ilość pochwał, brak zainteresowania i poświęcanie zbyt małej ilości czasu dzieciom ale również i nadopiekuńczość rodziców,  będąca sygnałem, że dziecko samo sobie nie poradzi.
  • wygórowane ambicje rodziców wobec swoich dzieci- zbyt duże wymagania, podporządkowywanie dzieci pod swoje zachcianki, ciągłe i nowe oczekiwania, poprzez które dzieci wyrabiają sobie przekonanie, iż tylko dzięki osiągniętym celom, będą w stanie przypodobać się rodzicom a jeśli coś im się nie uda, czują się gorsze i niekochane;
  • presja otoczenia- nastawienie współczesnego świata ma pewne standardy, których niespełnianie automatycznie rzutuje na to, kim jesteśmy. Jest to także w pewnym sensie statut społeczny- im mniej mam, tym jestem gorszy;
  • brak zainteresowania rówieśników naszą osobą, odosobnienie, dystans społeczny, który rodzi w nas przeświadczenie o beznadziejności i znacznie zaniża poczucie własnej wartości.
Psycholog Warszawa – kielczyk.pl

Objawy zaniżonej samooceny

Wymienione powyżej przyczyny, jeśli występują dość często i przez długi czas, prowadzą do pewnych objawów w postaci trudności psychologicznych, zarówno w życiu dzieci, jak i dorosłych.

U dzieci jest to między innymi nieprawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie, a więc nieśmiałość, unikanie jakichkolwiek relacji z innymi osobami, wycofanie lub też idąc w drugą stronę- nadpobudliwość czy agresja względem drugiej osoby, zwłaszcza rodzeństwa, chcąc „wywalczyć” uwagę  akceptację rodziców. To także często pojawiające się trudności w szkole, zarówno dotyczące nauki, jak i stosunku do innych dzieci. Również nie brak objawów psychosomatycznych w postaci bólów głowy czy brzucha, wymiotów, trudności ze snem.

W dorosłym życiu to zaś problem z samoakceptacją, postrzeganie siebie wyłącznie przez pryzmat swoich wad a niedostrzeganie zalet i zdobywanych osiągnieć. Kolejnym objawem jest brak wiary we własne siły oraz umiejętności- nie wierzymy, że jesteśmy w stanie osiągnąć jakiś cel i albo w ogóle nie podchodzimy do realizacji danego zamierzenia lub też nawet gdy je zrealizujemy, nie czujemy satysfakcji i radości. Jeszcze innym, bardzo istotnym objawem jest nieumiejętność poczucia bezwarunkowej miłości. Gdy od dziecka byliśmy nauczeni miłości „za coś”- za dobre stopnie w szkole, czy za wykonanie jakiejś czynności w domu, to w dorosłym życiu tak samo postrzegamy drugą osobę- partnera, męża, własne dzieci. Może to działać również w odwrotną stronę- tak bardzo spragnieni bezwarunkowej miłości, staramy się nie popełniać błędów naszych rodziców, będąc nadto opiekuńczymi, przewrażliwionymi, uległymi.

Jak zwiększyć poczucie własnej wartości?

Pierwszym krokiem jest dostrzeżenie i przyznanie się przed samym sobą, że problem ten dotyczy nas samych i że nie jesteśmy wyjątkiem, gdyż wiele osób cierpi z tego samego powodu, choć niektórzy bardzo dobrze się z tym kamuflują. Po drugie należy uświadomić sobie, że jest to problem, z którym łatwo można a nawet należy walczyć. Należy więc zmienić swoje nastawienie poprzez zminimalizowanie negatywnych myśli, najpierw pogodzenie się na następnie odcięcie od przeszłości, unikanie stresujących sytuacji, radość nawet z drobnych sukcesów.

Oprócz osobistych metod na zwiększenie poczucia własnej wartości trzeba mieć na uwadze także fakt, iż istnieją również inne sposoby na skuteczne radzenie sobie z niską samooceną. Jest to przede wszystkim psychoterapia w formie terapii poznawczo-behawioralnej, dzięki której uczestnik poznaje źródła negatywnych przekonań na swój temat oraz sposoby na osiągnięcie maksymalnego poczucia własnej wartości.

Jesper Juul tak pisał o poczuciu wartości:

„Poczucie własnej wartości decyduje o jakości naszego życia i o charakterze związków z innymi ludźmi. Osoby o niskim poczuciu własnej wartości mają problem z tym, żeby odkryć swoją prawdziwą wielkość: albo siebie pomniejszają albo wyolbrzymiają. Jedni pragną stać się niewidzialni, a inni wręcz przeciwnie: eksponują siebie przez cały czas i niczego bardziej nie pragną, niż żeby na nich patrzono i podziwiano.

Jeśli doskwiera ci niskie poczucie własnej wartości, będzie ci trudno budować dobre relacje z innymi ludźmi, także z samym sobą. Trudno ci będzie otwarcie powiedzieć, czego ci potrzeba, gdzie są twoje granice, gdzie jest twoje „tak” i „nie” albo prowadzić szczerą rozmowę z drugim człowiekiem.”