23 lutego – Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją
Statystyki występowania depresji niepokojąco wzrosły w czasie pandemii i okazuje się, że może na nią cierpieć już co 4 osoba średnio na świecie[i]. W Polsce także od kilku lat odnotowuje się wzrost przypadków; w 2020 roku problem dotyczył 3,8 mln osób[ii]. Depresję mogą wywoływać różne czynniki
w tym psychologiczne jak przedłużający się stres, presja społeczna czy środowiskowa.[iii] Częściej dotyczy ona kobiet niż mężczyzn ii; w ostatnim czasie często także młodych osób. Według ekspertów-psychologów zawsze jest to ucieczka przed presją.
Wpływ pandemii COVID-19 na zdrowie psychiczne jest niezaprzeczalny; o stanie zagrożenia informowali już eksperci w marcu 2020 r. odnotowując wzrost objawów depresji i lęku w różnych krajach. [iv]
Depresja – niepokojące dane
Od początku pandemii prowadzone są badania mające na calu oszacowanie skali zjawiska na świecie.[v] Wnioski płynące z przeglądu są niepokojące.
W porównaniu z szacowaną globalną częstością występowania depresji wynoszącą 3,44% w 2017 r.,
w 2020 r. łączna częstość występowania depresji jest 7 razy wyższa wynosi średnio 25%.i W Wielkiej Brytanii odsetek ludzi przejawiający objawy depresji niemal podwoił się w czasie pandemii (19% vs. 10% przed pandemia), a w USA w grudniu 2020 aż 42% ludzi przejawiało objawy niepokoju lub/i depresji, podczas gdy przed pandemią było to 11%. v
Na podstawie zrealizowanych recept na leki przeciwdepresyjne NFZ w 2020 roku szacowało, że w Polsce na depresję cierpi 3,8 mln osób. Liczba ta konsekwentnie rosła w ciągu kilku ostatnich lat. Ponieważ Polska w 2017 roku była krajem europejskim o najniższym odsetku osób chorych na depresję ( 2,8%
w Polsce wobec 4,2% w UE), eksperci obawiają się, ze dane mogą być niedoszacowane. W krajach
o niższym stopniu świadomości problemu zaburzeń psychicznych, stygmatyzacji chorych oraz ograniczonym dostępie do opieki psychiatrycznej, pacjenci mogą pozostawać niezdiagnozowani. ii
Jak kształtować się mogą statystyki w Polsce podczas pandemii?
„Z praktyki psychologa biznesu obserwuję wyraźny wzrost liczby
i intensywności problemów psychologicznych w ostatnim czasie. Zaburzenia lękowe, stany obniżonego nastroju i spadek motywacji zaczęły bardzo niepokoić pracodawców i coraz częściej decydują się oni na zatrudnienie w firmie psychoterapeutów, którzy udzielają codziennego wsparcia pracownikom.
W początkowej fazie pandemii, kiedy traktowaliśmy lockdown
i obostrzenia jak sytuację przejściową, przeważał stres i obawa przed niepewnością jutra. Było to zupełnie normalne. Teraz, kiedy okazuje się, że na naszych oczach nieodwracalnie zmienia się rzeczywistość
i musimy dostosować się do nowego porządku świata, ogromne poczucie zagubienia i straty głęboko wdziera się w psychikę. Osoby podatne na załamania nerwowe i ze skłonnościami do depresji prawdopodobnie będą cierpiały coraz bardziej. Zmiany, jakie przynosi pandemia, w dużej mierze dotyczą rynku i wywołują kryzys, a więc często powodują stratę pracy czy zmianę sposobu zatrudnienia. Firmy zmuszone są do redukcji, restrukturyzacji, wprowadzania oszczędności lub zmiany modelu biznesowego. Zachwianie stabilności źródeł utrzymania lub strata pracy to, obok rozwodu i śmierci bliskiej osoby, jeden z najgorszych stresów życiu.” – komentuje obecną sytuację Izabela Kielczyk, psycholog biznesu, psychoterapeuta, współzałożyciel Pracowni Psychorozwoju Kielczyk.
Kto jest zagrożony?
„Na wywołanie depresji mogą mieć wpływ różne czynniki. Są osoby podatniejsze, u których depresja występowała rodzinnie. W dzisiejszych czasach największe znaczenie może mieć stres i czynniki psychologiczne związane z poczuciem niepewności, obawą czy wręcz strachem przed nieznaną przyszłością.” – dodaje Izabela Kielczyk.
Przyczynę powstawania objawów depresyjnych upatruje się także w wahaniach hormonalnych u kobiet oraz cechach ich osobowości. Statystyki podają, że kobiety są zdecydowanie bardziej podatną grupą
na depresję. W Polsce zapadają na nią ok. 2 krotnie częściej od mężczyzn (4% vs. 1,9%). Jednocześnie to one stanowią zdecydowaną większość (ok 74%) wszystkich zdiagnozowanych pacjentów. ii
Bardzo często czynniki społeczne, presja, wygórowane oczekiwania i ciążąca odpowiedzialność wpływają na pojawienie się objawów depresyjnych.
„Dużą grupą, która często przejawia objawy depresyjne są młodzi ludzie. Dotyczyć to może nawet 1/3 z nich. W dzisiejszych czasach młodzież doświadcza ogromnej presji społecznej związanej z wczesną odpowiedzialnością za siebie i swoją przyszłość. Od młodych wymaga się szybkiej decyzji i ukierunkowania kariery naukowej i zawodowej. Rodzice często nie dają lub nie są w stanie dać odpowiedniej pomocy
i wsparcia, a wymagania z ich strony są bardzo wysokie. W połączeniu z presją sukcesu i powszechnego kreowania w mediach społecznościowych wizerunku pięknego młodego człowieka
z sukcesami, ukierunkowanym życiem i pokaźnym kontem, powoduje głębokie frustracje i pojawienie się depresji u osób, które są na etapie poszukiwania. Świat stawia przed nimi ogromne wymagania, nie udostępniając odpowiednich narzędzi. Tacy ludzie często zmagają się z depresją łącznie z leczeniem farmakologicznym. Depresja to swego rodzaju ucieczka przed rzeczywistością i presją.” – tłumaczy Kuba Kielczyk, psychoterapeuta, założyciel Pracowni Psychorozwoju Kielczyk.
[i] Bueno-Notivola J et at, Prevalence of depression during the COVID-19 outbreak: A meta-analysis of community-based studies, International Journal of Clinical and Health Psychology,, Vol. 21. Issue 1.
(January – April 2021), https://www.elsevier.es/en-revista-international-journal-clinical-health-psychology-355-articulo-prevalence-depression-during-covid-19-outbreak-S1697260020300545; dostęp z dnia 17.02.2021 r
[ii] NFZ o zdrowiu. Depresja; Centrala Narodowego Funduszu Zdrowia Departament Analiz i Innowacji; Warszawa, luty 2020.
[iii] https://pacjent.gov.pl/jak-zyc-z-choroba/kiedy-smutek-jest-choroba; dostęp z dnia 17.02.2021 r.
[iv] UNITED NATIONS POLICY BRIEF: COVID-19 AND THE NEED FOR ACTION ON MENTAL HEALTH, 13 May 2020; https://www.un.org/sites/un2.un.org/files/un_policy_brief-covid_and_mental_health_final.pdf dostęp z dnia 06.10.2020.; Oświadczenie Sekretarza Generalnego ONZ, António Guterresa, w ramach wytycznych dotyczących COVID-19 – apel o zjednoczenie i podejmowanie działań na rzecz zdrowia psychicznego w obliczu pandemii. Maj 2020
[v] Abbot A, COVID’s mental-health toll: how scientists are tracking a surge in depression, Nature News, 03 February 2021; https://www.nature.com/articles/d41586-021-00175-z; dostęp z dnia 17.02.2021 r.
