Zamykasz drzwi na klucz, po czym wracasz sprawdzić, czy faktycznie je zamknąłeś, myjesz ręce po każdym dotknięciu klamki, ciągle obawiasz się spotkania z jakąś osobą więc starasz się nie uczęszczać w miejsca, gdzie mogłabyś się na nią natknąć a najchętniej w ogóle nie ruszałabyś się z domu- te i inne, niekiedy błahe, innym razem wręcz przeciwne sytuacje niejednokrotnie zdarzają się w życiu. Zwykło się mówić nawet, że coś jest naszą obsesją. Mamy pewne rytuały, które zapewniają nam poczucie bezpieczeństwa i jeśli na tym się kończy, to jest to jak najbardziej zasadne i wskazane. Jeśli jednak jakieś myśli bądź czynności przeradzają się w wewnętrzny przymus wywołany lękiem lub powtarzamy je w nieskończoność, możemy cierpieć na zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne. Czym ono dokładnie jest, jakie są objawy i możliwości leczenia- o tym w niniejszym artykule.
Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne – co to jest?
Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne, dawniej znane pod nazwą nerwica natręctw, zaś z angielskiego obssessive-compulsive discorder (OCD) są to zaburzenia psychiczne, należące do grupy zaburzeń lękowych i objawiają się w postaci natrętnych myśli (obsesji) bądź zachowań przymusowych (kompulsji), które występują u osoby chorej. Osoby, których dotyczy zaburzenie często starają się przeciwstawiać myślom bądź zachowaniom, niestety zwykle bez efektów. Przez to rośnie w nich frustracja, złość, poczucie bezradności ale także pojawia się wstyd i dyskomfort. Osoba taka cierpi wewnętrznie, zaś objawy skutecznie utrudniają codzienne funkcjonowanie. Najgorsza nie jest jednak konieczność wykonywania danych czynności lecz pojawiający się równocześnie lęk. Należy zaznaczyć także, że choroba może ujawniać się na kilka sposobów- jedni mogą doświadczać jedynie natrętnych myśli, drudzy jedynie czynności przymusowych a jeszcze inni obu równocześnie. Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne uwarunkowane jest genetycznie i związane z gospodarką chemiczną mózgu. Objawy mogą pojawić się samoistnie bądź też na skutek trudnych przeżyć (na przykład w dzieciństwie), które wzbudziło w nas lęk.
Objawy zaburzeń obsesyjno-komulsyjnych
Poznajmy więc najczęstsze objawy OCD, w podziale na ich poszczególne rodzaje.
Natrętne myśli (obsesje)
Mają charakter nasilony i zwykle przeżywane są przez chorego jako coś wstydliwego, absurdalnego, niechcianego. Pojawiają się wbrew własnej woli i choć rodzą sprzeciw, to jednocześnie chory uważa je za swoje własne myśli. Natrętne myśli mogą pojawiać się w formie natrętnej niepewności– zwłaszcza w sprawach błahych, takich jak niepewność dotycząca zamkniętych drzwi, wyłączonego żelazka, zakręconej wody, odłożonych na to samo miejsce przedmiotów. Innym objawem są natrętne myśli będące przeciwieństwem światopoglądu chorego i pojawiające się w momentach, w których nie powinny mieć miejsca, na przykład myśli bluźniercze w kościele czy podczas modlitwy, myśli seksualne w trakcie spotkania z bliskimi. Równie silnym objawem są impulsy natrętne, a więc nieodparte myśli dotyczące krzyku, obnażania się, agresji w miejscach publicznych lub wobec osób nam bliskich, na przykład kopnięcie dziecka, uderzenie żony, przebiegniecie na czerwonym świetle. Co ważne, w nerwicy natręctw sytuacje te nigdy nie są realizowane, jednak towarzyszy im ciągłe napięcie i lęk przed tym, że niebawem mogą się wydarzyć. Luminacje to z kolei ciągłe przeżywanie jednej sprawy i problem w podjęciu decyzji oraz wysnucia wniosków. Częstym objawem jest także obsesyjna konieczność utrzymania perfekcyjnego porządku bądź też lęk przed brudem.
Natrętne czynności (kompulsje)
Przebiegają w sposób zbliżony, z tą różnicą, iż są to ciągle powtarzane czynności, które pomimo tego, iż przeżywane są jako bezsensowne, trudno się im oprzeć. Może to być natrętne sprawdzanie wszystkiego- drzwi, kluczy w kieszeni, żelazka czy innych przedmiotów. Kolejnym objawem jest ciągłe czyszczenie, porządkowanie i układanie- mycie rąk, układanie przedmiotów na półkach według określonego przez siebie schematu, ciągłe sprawdzanie zapiętych guzików koszuli. Objawem może być także zbieranie i gromadzenie rzeczy niepotrzebnych, na przykład wszelkich błyszczących papierków czy kapsli. Czasami zdarzają się także nieracjonalne czynności złożone, jak na przykład konieczność okrążenia biegiem własnego domu, by nie pokłócić się z szefem w pracy. Osoba pomimo tego, iż zdaje sobie sprawę z niedorzeczności całej tej sytuacji, potrzeba realizacji tego rytuału jest zdecydowanie silniejsza.
Dodatkowe objawy OCD
Nerwicy natręctw towarzyszyć mogą także inne objawy. Mogą to być napady lęku, ale także poczucie, że to wszystko dzieje się poza nim- jego myśli i czyny nie pochodzą od niego samego, poszczególne zdarzenia nie są realne, zaś otaczający go ludzie i przedmioty stanowią jedynie dekorację. Chory ma wówczas wrażenie, że zaraz zwariuje. OCD często towarzyszą także tiki nerwowe bądź wydawanie odgłosów, takich jak ciągłe mruganie oczami, chrząkanie, wzruszanie ramionami a nawet szczekanie.
Sposoby leczenia zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych
Zaburzenia te, choć na pierwszy rzut oka mogą wydawać się nieco śmieszne, w rzeczywistości mogą prowadzić do poważnych konsekwencji, dlatego w żadnym wypadku nie wolno bagatelizować występujących objawów. Długo nieleczona nerwica natręctw nie tylko utrudnia normalne funkcjonowanie, ale także prowadzić do objawów depresyjnych. Jeśli więc u siebie lub kogoś bliskiego zaobserwujesz opisane wyżej objawy, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem psychiatrą. Podjęte leczenie przynosi znaczną ulgę poprzez poznanie sposób na przerwanie tego „błędnego koła” a także minimalizuje ryzyko wystąpienia depresji. Leczenie OCD jest procesem długofalowym i w zależności od stopnia nasilenia zastosować można farmakoterapię, psychoterapię oraz techniki wspomagające. W psychoterapii, najczęściej stosowaną metodą leczenia jest terapia poznawczo-behawioralna.
Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne mogą naprawdę uprzykrzać życie. Jeśli więc czujesz, że Twoje zachowania, obawy, lęki, myśli mogą mieć źródło w nerwicy natręctw, warto zgłosić się do psychiatry lub psychologa, w celu obrania najlepszej drogi wyeliminowania problemu.
