Leczenie nerwicy i zaburzeń lękowych

Fobia społeczna koncentruje się wokół obawy przed oceną ze strony innych osób, co może prowadzić do unikania sytuacji społecznych wywołujących lęk. Fobia społeczna może być ograniczona do jedzenia w obecności innych osób, przemawiania przed publicznością lub mieć charakter rozlany i dotyczyć wszystkich sytuacji społecznych poza osobami bliskimi. Obawom przed oceną mogą towarzyszyć czerwienienie się, pocenie się czy drżenie rąk, co osoby z fobią społeczną traktują w kategorii kompromitacji. W skrajnych przypadkach fobia społeczna może prowadzić do całkowitej izolacji społecznej.

Fobie specyficzne są ograniczone do konkretnych sytuacji takich jak spotkanie określonych zwierząt, wysokość, podróż samolotem, zamknięte przestrzenie, widok krwi czy zastrzyki. Od tego jak łatwo jest uniknąć specyficznej sytuacji, zależy ciężkość ograniczeń. Możemy sobie wyobrazić, że arachnofobia (lęk przed pająkami) może być mniej dotkliwy niż chociażby fobiczny lęk przed podróżami samolotem czy jeżdżeniem windą, bo tego bardzo często jest wymagane przy wypełnianiu obowiązków służbowych.

Zaburzenie lękowe uogólnione – główną cechą tego zaburzenia jest uporczywy, uogólniony lęk występujący niezależnie od konkretnych okoliczności zewnętrznych. Ten rodzaj lęku nazywa się wolnopłynącym. Lęk dotyczy potencjalnego nieszczęścia, katastrofy, któremu towarzyszy niemalże nieustanne zamartwianie się i przewidywanie złych wydarzeń. Przedmiotem zmartwień mogą być stan zdrowia bliskich, sprawy finansowe, przyszłość i sprawy bieżące. Podobnie jak w innych zaburzeniach lękowych pojawią się skargi takie jak: poczucie niepokoju, napięcie mięśniowe, pocenie się, przyśpieszone bicie serca czy zawroty głowy.

Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (nerwica natręctw) objawia się występowaniem dotkliwych natrętnych myśli i kompulsji, czyli czynności przymusowych. Myśli natrętne inaczej nazywane obsesjami są powtarzającymi się myślami, ideami, wyobrażeniami, które są trudne do skontrolowania. Wiążą się z odczuwaniem przykrości, lęku. Przedmiotem natrętnych myśli są bardzo często takie treści jak bakterie, brud, nieakceptowane zachowania seksualne. Kompulsje powstają zwykle w obliczu obsesji i mają na celu redukcję napięcia spowodowanego natrętnymi myślami. To powtarzające się zachowania przybierające formę rytuałów. Same w sobie nie są przyjemne ani nie prowadzą do wykonania użytecznych zadań. Częstymi kompulsjami są dbanie o czystość, powtarzanie pewnych zdań, układanie przedmiotów w określony sposób, sprawdzanie drzwi czy kuchenki oraz modlitwa.

Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (nerwica natręctw) objawia się występowaniem dotkliwych natrętnych myśli i kompulsji, czyli czynności przymusowych. Myśli natrętne inaczej nazywane obsesjami są powtarzającymi się myślami, ideami, wyobrażeniami, które są trudne do skontrolowania. Wiążą się z odczuwaniem przykrości, lęku. Przedmiotem natrętnych myśli są bardzo często takie treści jak bakterie, brud, nieakceptowane zachowania seksualne. Kompulsje powstają zwykle w obliczu obsesji i mają na celu redukcję napięcia spowodowanego natrętnymi myślami. To powtarzające się zachowania przybierające formę rytuałów. Same w sobie nie są przyjemne ani nie prowadzą do wykonania użytecznych zadań. Częstymi kompulsjami są dbanie o czystość, powtarzanie pewnych zdań, układanie przedmiotów w określony sposób, sprawdzanie drzwi czy kuchenki oraz modlitwa.

Zaburzenie lękowe z napadami lęku (lęk paniczny) przejawia się występowaniem ataków paniki, które nie są związanie z konkretnymi bodźcami czy sytuacjami, co czyni je nieprzewidywalnymi. Atak paniki trwa zazwyczaj parę minut i charakteryzuje się:

• uczuciem duszności,
• bólem w klatce piersiowej,
• przyśpieszonym biciem serca,
• zawrotami głowy,
• poczuciem nierealności,
• lękiem przed śmiercią, utratą kontroli czy też utratą zmysłów.

Jeśli ataki paniki wystąpią w specyficznej sytuacji takiej jak podróż autobusem, przebywanie w tłumie, może to powodować jej unikanie. Częste występowanie ataków i ich nieprzewidywalność może prowadzić również do obawy przed przebywaniem samemu czy przed miejscami publicznymi. Z obawy przed kolejnym atakiem paniki osoba na nie cierpiąca może unikać miejsc, z których szybkie wydostanie się może być utrudnione, np. komunikacja miejska, kino, zatłoczone miejsca. W takim przypadku diagnozuje się lęk paniczny z agorafobią.

Zaburzenie stresowe pourazowe (PTSD) występuje w następstwie przeżytego zdarzenia traumatycznego, czyli stresującego wydarzenia o charakterze wyjątkowo zagrażającym lub katastrofalnym. Przykładami traumy są: działania wojenne, wypadek samochodowy, atak terrorystyczny, gwałt, trzęsienie ziemi, bycie obecnym przy czyjejś gwałtownej śmierci. Do typowych objawów PTSD zalicza się:

• nawracające, dręczące wspomnienia traumatycznego zdarzenia,
• koszmary, których treść wiąże się z przeżytą traumą,
• ciągłe napięcie, trudność w odprężeniu się,
• poczucie otępienia uczuciowego,
• unikanie sytuacji, miejsc mogących przywodzić na myśl przeżytą traumę,
• trudność w przypomnieniu sobie pewnych aspektów zdarzenia traumatycznego,
• drażliwość, wybuchy gniewu,
• nadmierna czujność i wzmożona reakcja na zaskoczenie (reagowanie silnym przestrachem np. na niespodziewany hałas),

Jakiego terapeutę wybrać?

Przy wyborze terapeuty szczególnie w przypadku zaburzeń lękowych (nerwicy) warto zwrócić uwagę nurt psychoterapeutyczny, w którym dany psychoterapeuta pracuje.

Warto też zadać sobie pytanie czy oczekujemy szybkich efektów czy długotrwałego pozbycia się lęku. Terapia poznawczo-behawioralna oferuje szereg metod pracy, które pozwalają w kilkanaście sesji obniżyć poziom lęku do poziomu akceptowalnego lub całkowicie się go pozbyć. Nurt psychologii procesu także posiada narzędzia umożliwiające szybkie “rozprawienie się” z lękiem, ale też pozwala dotrzeć głębiej do sedna problemu i poszukać czemu tak się dzieje – czemu się boję? Nurt humanistyczno-egzystencjalny pozwala przyjrzeć się lękowi w relacji i pobyć tez w relacji z samym lękiem – by go oswoić i by tak “nie straszył”.